ویرایشگر: 
طرح ترافیک برای کاهش آلودگی هوا در تهران، که به عنوان طرح کنترل آلودگی هوا شناخته می‌شود، یک ابتکار عمل شهرداری تهران است که با هدف کاهش ترافیک و آلودگی هوای شهر اجرا می‌شود. این طرح با تغییراتی نسبت به طرح‌های قبلی مانند طرح زوج و فرد ارائه شده است. در این متن چند نکته کلیدی درباره طرح ترافیک برای کاهش آلودگی هوا در تهران را بیان می‌کنیم.
طرح کنترل آلودگی هوا
از اوایل تابستان سال ۱۳۹۸ طرحی جدیدی در مورد تردد خودروها در محدوده ترافیک تهران در نظر گرفته شد که دانستن شرایط آن، چگونگی ثبت‌نام در سایت و شرایط و محدوده طرح… برای رانندگان خودرو بخصوص رانندگان آژانس‌ها و تاکسی‌های اینترنتی بسیار ضروری است.
مهم‌ترین نکته این است که دیگر طرحی به نام زوج و فرد وجود ندارد و تمام قوانین این طرح نیز تغییراتی پیدا کرده است.
طرح زوج و فرد چگونه است؟
طرح زوج و فرد قبلا در تهران اجرا می‌شد و در سال‌های اخیر به طرح «کاهش آلودگی هوا» یا «محدوده کنترل آلودگی هوا» تغییر پیدا کرده است. در این طرح، محدودیت تردد بر اساس شماره پلاک خودرو (زوج یا فرد) حذف شده و تمامی خودروها می‌توانند در محدوده مشخص‌شده تردد کنند.
طرح ترافیک چیست؟
- این طرح محدوده مرکزی شهر تهران را پوشش می‌دهد و هدف آن کاهش حجم ترافیک و کنترل آلودگی هوا در مناطق پرتردد است.
- ورود خودروها به این محدوده در ساعات مشخص (معمولاً از 6:30 صبح تا 17:00) مشمول محدودیت و نیاز به مجوز (طرح ترافیک) است.
- هزینه ورود به این محدوده بر اساس زمان ورود و خروج و نوع خودرو متفاوت است.
طرح کنترل آلودگی هوا (محدوده زوج و فرد سابق)
- این طرح، محدوده گسترده‌تری نسبت به طرح ترافیک اصلی دارد و هدف آن کاهش آلودگی هواست.
- در این طرح، خودروها اجازه دارند فقط در روزهای خاصی بر اساس رقم آخر پلاکشان (زوج یا فرد) وارد محدوده شوند.
- با این حال، رانندگان می‌توانند با پرداخت هزینه و خرید طرح، در روزهای دیگر نیز وارد شوند.
در طرح ترافیک آلودگی هوا افرادی که ساکن شهر تهران هستند می‌توانند هر سال ۸۰ روز در این محدوده تردد کنند. اما اگر فردی در این سامانه ثبت‌نام نکرده باشد اجاره عبور در محدوده را نداشته و دوربین‌های راهنمایی و رانندگی خودرو فرد را جریمه خواهد کرد. این نکته قابل توجه است که این ۲۰ روز قابل ذخیره برای ماه بعد نخواهد بود.
محدوده طرح ترافیک تهران
محدوده طرح ترافیک تهران، به‌طور کلی از شمال به خیابان مطهری، از جنوب به خیابان شوش، از غرب به خیابان کارگر و از شرق به خیابان‌های ۱۷ شهریور و شریعتی محدود می‌شود.
محدوده کنترل آلودگی هوا
طرح جدید کنترل آلودگی هوا از لحاظ محدوده جغرافیایی تغییری پیدا نکرده و همان محدوده طرح زوج و فرد قدیم است. مرزهای طرح آلودگی هوای تهران از شمال به بزرگراه همت (از تقاطع امام علی (ع) تا تقاطع شهید چمران)، از سمت جنوب به بزرگراه بعثت (از تقاطع امام علی (ع) تا تقاطع شهید نواب)، از سمت شرق به بزرگراه امام علی (ع) (از تقاطع شهید همت تا تقاطع بعثت) و از سمت غرب به بزرگراه شهید چمران (از تقاطع شهید همت تا تقاطع بعثت) محدود می‌شود.
نکات مهم و استثناها
- روزهای آلوده: در روزهایی که آلودگی هوا به سطوح بحرانی می‌رسد، ممکن است محدودیت‌های بیشتری اعمال شود.
- خودروهای هیبریدی و برقی: خودروهای کم‌آلایند تخففی‌هایی دارند و برخی اوقات از این محدودیت‌ها معاف هستند.
- معلولین و بیماران خاص: افراد دارای شرایط خاص می‌توانند برای معافیت یا تخفیف در طرح ترافیک درخواست بدهند.
شرایط طرح کنترل آلودگی هوا
بر اساس اعلام سازمان حمل‌ونقل شهری تهران در طرح جدید هر خودرو دیگر فارغ از فرد و یا زوج بودنش، از شنبه تا پنج هر هفته به مدت ۲۰ روز در هر فصل حق تردد رایگان در محدوده طرح زوج و فرد قدیم را دارد. این مزیت برای خودروهایی با پلاک شهرستان‌ها نیز ۱۵ روز در هر فصل است. اما پس از اتمام این مدت خودروها باید برای تردد در محدود عوارض پرداخت کنند.
هزینه خرید طرح ترافیک
ورود به محدوده طرح ترافیک تهران در سال ۱۴۰۳ به عوامل مختلفی مانند ساعت ورود و خروج، نوع معاینه فنی خودرو و محدوده تردد بستگی دارد. نرخ پایه عوارض برای هر روز ۷۵ هزار تومان تعیین شده است.
- ورود قبل از ساعت ۱۰ صبح و خروج بعد از ساعت ۱۶: هزینه بیشتر.
- ورود بعد از ساعت ۱۰ صبح و خروج قبل از ساعت ۱۶: هزینه کمتر.
- خودروهای دارای معاینه فنی برتر: تخفیف در هزینه.
- خودروهای با معاینه فنی عادی: هزینه بیشتر.
شرایط ساکنان محدوده ترافیک
بر اساس مصوبات جدیدی که برای ساکنین در محدوده طرح ترافیک ابلاغ شده است، این افراد می‌توانند به صورت رایگان و بدون پرداخت هیچ هزینه‌ای تنها یکبار در ساعات اولیه شروع طرح ترافیک یعنی ۸ صبح و در دو ساعت پایانی یعنی ۵ عصر نیز یکبار تردد داشته باشند. افرادی که ساکن محدوده‌های طرح ترافیک هستند باید همانند دیگر شهروندان در وب‌سایت ثبت‌نام کرده سپس با سند مالکیت خانه و یا اجاره‌نامه به همراه کد رهگیری به دفاتر خدمات الکترونیک مراجعه کنند تا مدارک به صورت قانونی و رسمی تأیید گردد.
شرایط طرح ترافیک در مورد خودروهای اجاره‌ای
برای افرادی که ماشین بدون راننده کرایه کرده‌اند، خرید طرح ترافیک روزانه به عهده خود فرد است مگر این که توریست خارجی باشد که در این صورت خود شرکت برای خریداری طرح ترافیک اقدام می‌نماید. اگر خودروی با راننده اجاره کرده باشید تمامی امور مربوط به اخذ طرح ترافیک به عهده راننده و شرکت است.
طرح آلودگی هوا از چه زمانی آغاز شده است؟
این طرح از اول تیر ۹۸ با نام طرح کنترل آلودگی هوا آغاز شده و با استقبال خوب هم‌وطنان عزیزمان روبه‌رو بوده است. زمان تردد محدود طرح در روزهای پنج‌شنبه از ساعت ۶:۳۰ تا ۱۳ و در روزهای عادی نیز از ۶:۳۰ صبح تا ۱۹ است.
تفاوت طرح زوج و فرد با طرح آلودگی هوا
در طرح زوج و فرد تردد خودروها بر اساس زوج و یا فرد بودن پلاک امکان داشتند؛ اما در طرح آلودگی هوا کلیه خودروها می‌توانند ۲۰ روز در هر فصل بدون درنظرگرفتن پلاک خودرو در محدوده طرح ترافیک تردد کنند. در طرح زوج و یا فرد تعداد تردد در هر فصل ۴۵ روز بود؛ اما در طرح جدید ۲۰ روز در هر فصل است.
تردد ساکنان محدوده طرح کنترل آلودگی هوا
- ثبت نام افرادی که در این محدوده زندگی می‌کنند در سامانه تهران من
- وارد شدن در منوی سمت راست وارد قسمت «خدمات طرح ترافیک: شرایط خاص شهروندان»
- وارد کردن اطلاعات محل سکونت ساکنان (شامل شماره بلوک، شماره ملک، شماره آپارتمان و نوع ملک)
- پس از وارد کردن اطلاعات، مدارک مورد نیاز را به دفاتر خدمات الکترونیک شهر ارائه داده تا پس از تأیید از تخفیف در نظر گرفته شده بهره‌مند شوند.
- ساکنان پس از تأیید مدارک می‌توانند یکبار قبل از ۸:۳۰ صبح و یکبار پس از ساعت ۱۷ به‌صورت رایگان در این محدوده تردد کنند.
دیگر مزیت طرح برای ساکنان این محدوده تخفیف عوارض در هر دو محدوده طرح ترافیک و طرح آلودگی است. ساکنان این منطقه به‌ازای هر واحد مسکونی، می‌تواند تنها یک خودرو خود را از تسهیلات طرح بهره‌مند سازند.
نحوه ثبت‌نام خودروهای شخصی در طرح ترافیک
هر شهروندی که دارای خودرویی شخصی است و یا از شرکت‌های اجاره خودرو، چند روزی ماشین کرایه کرده است و قصد دارد در مسیرهایی که نیاز به طرح ترافیک است تردد کند می‌بایست ابتدا در سامانه my.tehran.ir ثبت‌نام کند. این سامانه ابتدا از شما تاریخ تولد، کد ملی و نام حقیقی شما را می‌خواهد و پس از تأیید مانند تمامی وب‌سایت‌های دیگر به شما نام کاربری و رمز عبور تعلق می‌گیرد، سپس یک پیامک با مضمون کد فعال‌سازی دریافت خواهید کرد.
پس از وارد کردن رمز شخصیتان می‌توانید در قسمت ورود به پنل اصلی سامانه وارد شوید. پس از احراز هویت توسط اطلاعات روی شناسنامه و یا کارت ملی، سند مالکیت خودرو و همچنین بارگذاری تصویر آن‌ها شما موفق به عضویت در وب‌سایت طرح ترافیک تهران شده‌اید. شما متقاضیان عزیز می‌توانید در پنل سایت مشخصات یک تا چند خودرو را وارد نمایید و سپس حساب شهروندی خود را به میزان دلخواه شارژ کنید و از حساب خود برای خرید روزانه طرح ترافیک استفاده کنید.
مبلغی را که در حساب خود شارژ می‌کنید باتوجه‌به تردد، تعرفه و ساعات اوج کسر می‌گردد و مابقی برای روزهای بعدی در حساب شما ذخیره می‌گردد. بهتر است بدانید طرح ترافیک در روزهای ۵ شنبه، جمعه و روزهای تعطیل اجرا نخواهد شد. در واقع ورود به محدوده‌های طرح ترافیک در این روزهای خاص برای عموم شهروندان آزاد است. یک نکته مهم که باید به آن آگاه باشید این است که دیگر فروش سالیانه و یکجا برای طرح ترافیک وجود ندارد. به‌صورت روزانه، باتوجه‌به ساعات ورود خروج و معاینه فنی خودرو محاسبه می‌گردد.
ثبت نام طرح ۲۰ روزه ترافیک:
برای ثبت نام در طرح آلودگی هوا و استفاده طرح ۲۰ روزه آلودگی هوا فقط کافی است در تهران من ثبت نام کرده و سپس در قسمت خودروهای تحت پوشش ماشین خود را به ثبت برسانید.
هزینه تردد در طرح آلودگی هوا:
برای پرداخت هزینه تردد در طرح باید پس از ثبت اطلاعات خود در سامانه تهران من همانند تصویر راهنمای زیر بایدساعت تردد، نوع معاینه فنی، محدوده سکونت و محدوده تردد خود را مشخص کرده. سپس باید بر روی محاسبه هزینه کلیک کرده تا نرخ تردد در محدوده کنترل برایتان محاسبه شود. در انتها پس از محاسبه خلاصه وضعیت پرداخت شما برایتان به نمایش گذاشته خواهد شد.
عوارض تردد در طرح
رانندگان برای تردد رایگان در این ۲۰ روز ملزم به آن هستند که ثبت‌نام در سامانه را انجام داده باشند. اگر راننده‌ای طرح را ثبت نام نکرده و یا شارژ کافی در حساب شهروندی خود نداشته باشد، مبلغ تعرفه برای او به‌عنوان جریمه در نظر خواهد گرفته شد. شهروندان برای پرداخت بدهی خود دو ماه وقت دارند تا آن را پرداخت کنند. در صورت عدم پرداخت عوارض در مدت‌زمان اعلام شده، جریمه شما در راهنمایی رانندگی نیز لحاظ خواهد شد.
جریمه دیرکرد پرداخت عوارض تردد به چه صورت است؟
پرداخت عوارض تردد در محدوده آلودگی هوا و طرح ترافیک تهران امسال یک‌ماهه است. قبل از اعمال جریمه برای تردد غیر مجاز در محدوده طرح٬ به صاحب خودرو اعلام می‌شود تا حساب خود را شارژ کرده و عوارض تردد خودرو خود را پرداخت کنند. صاحبان ابن خودروها تا یک ماه فرصت دارند که جریمه خود را پرداخت کنند؛ اما در غیر این صورت، حدود ۱۵-۲۰ درصد به جریمه اضافه خواهد شد.
ساعت طرح ترافیک کنترل آلودگی هوا
این طرح در روزهای رسمی به‌جز روزهای تعطیل هر روز از ساعت ۶.۳۰ تا ۱۹ و پنجشنبه‌ها از ساعت ۶.۳۰ تا ۱۳ اجرا می‌شود.
اگر راننده‌ای پلاک خودرو خود را در تهران من ثبت نام نکرده باشد طبق قوانین راهنمایی رانندگی علاوه بر جریمه، باید عوارض نیز پرداخت کند. این افراد دیگر امکانِ استفاده از سهمیه ۲۰ یا ۱۵ روز برای تردد رایگان در محدوده ترافیکی را نخواهد داشت. چرا که به دلیل عدم ثبت نام در سامانه، روزشمار تردد ۲۰ روزه برای آن به ثبت نرسیده است.
سخن آخر
طرح ترافیک تهران برای کاهش ترافیک و آلودگی هوا در محدوده مرکزی شهر اجرا می‌شود و شامل دو بخش اصلی است:
1. طرح ترافیک اصلی: ورود به این محدوده نیاز به مجوز دارد و هزینه آن بسته به ساعات ورود و خروج متفاوت است.
2. طرح کنترل آلودگی هوا: خودروها براساس زوج یا فرد بودن پلاکشان مجاز به تردد در روزهای مشخصی هستند، اما با پرداخت هزینه امکان تردد در سایر روزها هم وجود دارد.
این طرح‌ها به کاهش آلودگی و ترافیک، و همچنین تشویق مردم به استفاده از حمل و نقل عمومی کمک می‌کند.
با این سهمیه ۲۰ روز می توان در هر فصل وارد محدوده طرح ترافیک اصلی نیز شد؟
نه، این سهمیه ۲۰ روزه فقط مخصوص تردد در محدود طرح کنترل آلودگی هوا است. در صورتی که در محدود طرح ترافیک تردد کنید، تردد خودرو شما توسط دوربین‌ها ثبت شده و مبلغ تعرفه بر اساس ساعت ورود و خروج شما برایتان لحاظ خواهد شد.
آیا تردد در روزهای پنج‌شنبه نیز از سهمیه ۲۰ روزه طرح آلودگی هوا کم می‌کند؟
بله، ورود و خروج در روزهای پنج‌شنبه از سهمیه ۲۰ روزه کم می‌کند اما روزهای جمعه و تعطیلات از این تعداد نمی‌کند. در روزهای پنج‌شنبه طرح کنترل آلودگی هوا از ساعت ۶:۳۰ تا ۱۳ اجرا خواهد شد.
داشتن معاینه فنی برای تردد در محدوده طرح ترافیک و طرح آلودگی هوا الزامی است؟
بله داشتن معاینه فنی یکی مهم‌ترین بخش‌های طرح ترافیک است. خودروها باید برای تردد در محدود طرح ترافیک دارای معاینه فنی باشد. در این غیر صورت دوربین‌ها پلاک این خودروها را ثبت کرده و توسط پلیس ناجا اعمال قانون می‌شوند. محل دوربین های معاینه فنی در تهران در تمام مناطق طرح است که با توجه به برگه معاینه فنی پلاک خودرو را ثبت می‌کند.
