معرفی میراث جهانی ایران در یونسکو 2024

نویسنده : آنیتا باقری | تاریخ : یکشنبه ۲۷ آبان ۱۴۰۳ ۰۹:۰۷

کشور ایران از سال ۱۹۷۵ عضو سازمان میراث جهانی یونسکو شد. میراث جهانی ایران در یونسکو شامل ۲۷ اثر فرهنگی و طبیعی و ۱۷ اثر فرهنگی ناملموس می‌شوند که در این سازمان به ثبت رسیده‌اند. اولین آثار ثبت شده ایران در یونسکو شامل ۳ اثر تاریخی چغازنبیل، تخت جمشید و میدان نقش جهان اصفهان بودند که در سال ۱۹۷۹ به ثبت رسیدند. فهرست یونسکو در ایران که شامل آثار فرهنگی و طبیعی می‌شود را در ادامه بررسی می‌کنیم.

میراث جهانی ایران در یونسکو

• چغازنبیل
• میدان نقش جهان
• تخت جمشید
• تخت سلیمان
• بم و چشم‌انداز تاریخی آن
• پاسارگاد
• گنبد سلطانیه
• بیستون
• مجموعه قره کلیسا
• سازه‌های تاریخی آبی شوشتر
• بازار تبریز
• آرامگاه شیخ صفی‌الدین اردبیلی
• باغ ایرانی
• برج گنبد قابوس
• مسجد جامع اصفهان
• کاخ گلستان
• شهر سوخته
• منظره فرهنگی میمند
• شوش
• قنات ایرانی
• کویر لوت
• شهر یزد
• منظر باستانی ساسانی
• جنگل‌های هیرکانی
• راه‌آهن سراسری ایران 
• منظر فرهنگی اورامانات
• کاروانسراهای ایران

چغازنبیل، اولین میراث جهانی ایران در یونسکو

چغازنبیل در واقع اولین نیایشگاه در کشور ما و اولین اثر ثبت شده ایران در یونسکو است. این میراث جهانی ایران در یونسکو یک مکان تاریخی و فرهنگی است و ارزش بسیار زایدی از دید باستان شناسان دارد. امروزه این مکان تاریخی در نزدیکی شهر شوش در استان خوزستان قرار دارد و قدمت بنای آن برای ۱۲۵۰ سال قبل از میلاد مسیح است. بنای اولیه این مکان دارای ۵ طبقه بود و ارتفاع آن نیز به بیشتر از ۵۰ متر می‌رسید. چغازنبیل دارای زیربنای ۴۰۰ متر مربعی است و در محوطه آن نیز معبدهای گوناگونی وجود دارد.

شگفتی‌های زیادی را می‌توان در ساخت چغازنبیل مشاهده کرد. باستان شناسان سیستم دفع آب را در چغازنبیل کشف کرده‌اند که ساخت آن در آن دوران بسیار شگفت انگیز است.

آدرس چغازنبیل: ایران، استان خوزستان، ۳۵ کیلومتری جنوب شرقی شوش

هزینه بازدید از چغازنبیل: برای ایرانی‌ها ۵.۰۰۰ تومان - برای خارجی‌ها ۱۰۰.۰۰۰ تومان

ساعت بازدید از چغازنبیل: از ساعت ۸ تا ۱۹

میدان نقش جهان اصفهان

یکی از آثار فرهنگی و تاریخی که جز فهرست یونسکو در ایران است، میدان نقش جهان اصفهان است که آن را به اسم میدان امام نیز می‌شناسند. در قسمت‌های مختلف این میراث جهانی ایران در یونسکو که مربوط به دوران صفویان است، بناها و ساختمان‌های تاریخی بسیاری قرار دارد. این بناهای مشهور و تاریخی شامل عالی‌قاپو، مسجد امام، سر در قیصریه و مسجد شیخ لطف‌الله می‌شوند که از مهم‌ترین آثار تاریخی ایران هستند.

قدمت میدان نقش جهان اصفهان به ۴۰۰ سال گذشته تعلق دارد و در زمان‌های بسیار دور نیز از مکان‌های مهم و اصلی ایران بوده است. 

آدرس میدان نقش جهان اصفهان: ایران، استان اصفهان، اصفهان، میدان نقش جهان

هزینه بازدید از میدان نقش جهان اصفهان: رایگان

ساعت بازدید از میدان نقش جهان: شبانه روزی

تخت جمشید از آثار ثبت شده ایران در یونسکو

تخت جمشید از قدیمی‌ترین میراث جهانی ایران در یونسکو است که قدمت آن به دوره هخامنشیان برمی‌گردد و نشان دهنده تمدن دوران آریایی است. این اثر تاریخی در استان فارس و در نزدیکی شهر مرودشت قرار دارد. تخت جمشید در زمان‌های گذشته محل حکومت پادشاهان سلسله هخامنشیان بود. به گفته باستان شناسان، شروع زمان ساخت کاخ‌های آن مربوط به ۵۰۰ سال پیش از میلاد است که البته تا ۱۵۰ سال پس از میلاد نیز ادامه پیدا کرد. قسمت‌های بسیار زیادی از تخت جمشید در زمان حمله پادشاه یونانی به نام اسکندر مقدونی نابود شد و از بین رفت؛ اما بناهای تخریب شده‌ای که از آن باقی مانده است نیز نشان دهنده شاهکار ایران باستان است.

یونیان باستان تخت جمشید را به اسم پرسپولیس می‌شناختند و این اثر تاریخی از مهم‌ترین و اولین میراث جهانی ایران در یونسکو است. بناها و ساختمان‌های بسیار مهمی در تخت جمشید قرار دارد و همچنین کتیبه‌های باستانی بسیار مهمی نیز در آن توسط باستان شناسان کشف شده است که می‌توانند اطلاعات بسیار خوبی از ایران باستان به ما بدهند.

آدرس تخت جمشید: ایران، استان فارس، مرودشت، ۱۱ کیلومتری شمال شرق مرودشت، مجموعه تاریخی باستانی تخت جمشید

هزینه بازدید از تخت جمشید: برای ایرانی‌ها ۵.۰۰۰ تومان - برای خارجی‌ها ۵۰.۰۰۰ تومان

ساعات بازدید از تخت جمشید: از ساعت ۸ تا ۱۷

تخت سلیمان در  فهرست یونسکو در ایران

تخت سلیمان استان آذربایجان غربی یک منطقه تاریخی است و با شهرستان تکاب ۴۵ کیلومتر فاصله دارد. طبق گفته باستان شناسان در هزاره اول قبل از میلاد مسیح نیز افرادی در این منطقه زندگی می‌کردند. همچنین آثار تاریخی در این منطقه کشف شده است که قدمت آن به سلسله‌های مادها، اشکانیان و ساسانیان برمی‌گردد. تخت سلیمان در نهایت در سال ۲۰۰۳ جز میراث جهانی ایران در یونسکو قرار گرفت. منطقه تخت سلیمان حدود ۱۲۴.۰۰۰ متر مربع وسعت دارد و از قسمت‌های گوناگونی تشکیل شده است. مهم‌ترین قسمت‌های این منطقه شامل دریاچه تخت سلیمان، آتشکده زرتشتی و معبد آناهیتا می‌شوند. جالب است که بدانید مشعل این آتشکده تا ۷۰۰ سال و پیش از حمله اعراب روشن بوده است.

آدرس تخت سلیمان: ایران، استان آذربایجان غربی، ۴۵ کیلومتری شمال شرقی تکاب، روستای نصرت‌آباد

هزینه بازدید از تخت سلیمان: ۵.۰۰۰ تومان

ساعت بازدید از تخت سلیمان: از ساعت ۹ تا ۱۹

ارگ بم از میراث جهانی ایران در یونسکو

یکی دیگر از آثار فرهنگی و تاریخی ایران ارگ بم است که در سال ۲۰۰۴ میلادی جزئی از آثار ثبت شده ایران در یونسکو شد. این بنای تاریخی در استان کرمان و قسمت جنوبی آن واقع شده است. ارگ بم پنجمین اثر در فهرست یونسکو در ایران است و قدمت آن متعلق به سلسله اشکانیان است. این بنا که بزرگ‌ترین بنای خشتی دنیا بود در سال ۱۳۸۲ به دلیل زلزله به شدت ویران شد.

ارگ تاریخی بم پس از زلزله ۱۳۸۲ در فهرست آثار در معرض نابودی کامل قرار گرفت اما با بازسازی‌هایی که توسط یونسکو انجام شد، از این لیست خارج شد و در فهرست یونسکو در ایران قرار گفت. یکی از شگفتی‌های معماری در ارگ بم سیستم قنات‌های آن در زیر زمین است که با استفاده از آن‌ها امکان کشت خرما و سایر محصولات در منطقه خشک فراهم شده است.

آدرس ارگ بم: ایران، استان کرمان، شهر بم، خیابان بهمن

هزینه بازدید از ارگ بم: برای ایرانی‌ها ۲.۰۰۰ تومان - برای خارجی‌ها ۱۵.۰۰۰ تومان

ساعت بازدید از ارگ بم: از ساعت ۹ تا ۱۹

میراث جهانی ایران در یونسکو، پاسارگاد

ششمین اثر تاریخی در فهرست یونسکو در ایران پاسارگاد است که یک مجموعه تاریخی با آثار کهن بسیار ارزشمند است. این میراث جهانی ایران در یونسکو در سال ۱۳۸۳ ثبت شد و قدمت آن به دوره سلسله هخامنشی برمی‌گردد. مهم‌ترین بنایی که در این مجموعه باستانی قرار دارد آرامگاه کوروش بزرگ است و معماری ساده و جذابی دارد. البته به جز آرامگاه کوروش کبیر، این منطقه دارای آثار تاریخی و دیدنی دیگری مثل سنگ‌نگاره انسان بال‌دار، کاخ اختصاصی، کاروان‌سرای مظفری، آبراهه‌های باغ شاهی و... نیز است. 

آدرس پاسارگاد: ایران، استان فارس، سعادت شهر، کیلومتر ۲۰ جاده اصفهان، مجموعه پاسارگاد

هزینه بازدید از پاسارگاد: برای ایرانی‌ها ۵.۰۰۰ تومان - برای خارجی‌ها ۵۰.۰۰۰ تومان

ساعت بازدید از پاسارگاد: در فصل تابستان از ساعت ۸ تا ۱۹ - در فصل زمستان از ساعت ۸ تا ۱۷

گنبد سلطانیه از آثار ثبت شده ایران در یونسکو

گنبد سلطانیه در سال ۱۳۸۴ در لیست میراث جهانی ایران در یونسکو به ثبت رسید. این مکان یک آرامگاه باستانی است و به یکی از پادشاهان سلسله ایلخانیان به نام سلطان محمد خدابنده تعلق دارد. جالب است که بدانید دلیل اصلی مشهوریت این مکان تاریخی گنبد آجری آن است و در لیست بزرگ‌ترین گنبدهای جهان، رتبه سوم را دارد. همچنین معماری و دیزاین داخلی این بنا نیز یکی از شاهکارهای دوره ایلخانیان محسوب می‌شود.

از نکات مهم برای بازدید از گنبد سلطانیه این است که این بنای تاریخی پله‌های زیادی دارد و به همین دلیل بازدید از آن برای افراد سالمند و کسانی که در راه رفتن مشکل دارند، مناسب نیست. 

آدرس گنبد سلطانیه: ایران، استان زنجان، شهر سلطانیه، میدان علامه حلی، بلوار علامه حلی، خیابان گنبد

هزینه بازدید از گنبد سلطانیه: برای ایرانی‌ها ۵.۰۰۰ تومان - برای خارجی‌ها ۵۰.۰۰۰ تومان

ساعت بازدید از گنبد سلطانیه: شنبه تا پنج شنبه از ساعت ۸ تا ۱۸:۳۰ و جمعه‌ها از ساعت ۹ تا ۱۸:۳۰

بیستون از آثار ثبت شده ایران در یونسکو

مجموعه بیستون یکی از کهن‌ترین مناطق جهان است که در فهرست یونسکو در ایران نیز قرار دارد. بیستون به دلیل موقعیت جغرافیایی خوبی که دارد از سال‌های بسیار گذشته محل زندگی انسان‌ها بوده است و تمدن در آن شکل گرفته است. سنگ‌نوشته بیستون مهم‌ترین و اصلی‌ترین اثر تاریخی این منطقه است که در سال ۸۵ شمسی جز میراث جهانی ایران در یونسکو شده است. این اثر تاریخی ارزشمند از نقش‌برجسته و کتیبه تشکیل شده است که آن‌ها اطلاعات بسیاری از دوران قدیم را در اختیار تاریخ‌شناسان قرار داده‌اند.

در اطراف کوه بیستون که کتیبه و سنگ‌نبشته‌ای روی آن قرار دارند، آثار تاریخی و باستانی بسیاری از دوران پارینه‌سنگی به دست آمده است که نشان می‌دهد قدمت این منطقه و تمدن آن بسیار طولانی است. بیستون آثار باستانی دیگری مانند مجسمه هرکول، نقش‌برجسته مهرداد، کاروان‌سرای عباسی، کتیبه شیخ علیخان و... نیز دارد. 

آدرس بیستون: ایران، استان کرمانشاه، شهر بیستون، محوطه تاریخی بیستون

هزینه بازدید از بیستون: برای ایرانی‌ها ۵.۰۰۰ تومان - برای خارجی‌ها ۱۰۰.۰۰۰ تومان

ساعت بازدید از بیستون: از ساعت ۹ تا ۱۹

مجموعه قره کلیسا از میراث جهانی ایران در یونسکو

مجموعه قره کلیسا از ۳ کلیسا قره کلیسا، کلیسا زور زور و کلیسا استفانوس مقدس تشکیل شده است و همه آن‌ها متعلق به ارامنه هستند که در استان آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی قرار دارند. ساخت این کلیساها از قرن ۷ میلادی شروع شد و تا قرن ۱۴ نیز ادامه پیدا کرد. مجموعه این کلیساها در سال ۲۰۰۸ جز میراث جهانی ایران در یونسکو شدند و هنوز هم از مکان‌ها دیدنی مهم برای ارامنه هستند. لازم به ذکر است که کلیسا استفانوس مقدس نسبت به دو کلیسای دیگر ارامنه در آذربایجان شهرت زیادتری دارد.

آدرس کلیسا استفانوس مقدس: ایران، استان آذربایجان شرقی، ۱۷ کیلومتری غرب شهر مرزی جلفا

آدرس کلیسا زور زور: ایران، آذربایجان غربی، شهرستان ماکو، ۱۲ کیلومتری شمال غرب قره کلیسا، نزدیکی روستای بارون

آدرس قره کلیسا: ایران، استان آذربایجان غربی، ۲۰ کیلومتری شمال شرق شهرستان چالدران، روستای قره کلیسا

سازه‌های ابی شوشتر

از دیگر میراث جهانی ایران در یونسکو که در سال ۲۰۰۹ به ثبت رسید، سازه‌های آبی شوشتر در استان خوزستان هستند. این سازه در زمان هخامنشیان ساخته شده است و با سیستم پیشرفته‌ای که در آن دوران داشت از آن برای استفاده از آب‌های زیرزمینی استفاده می‌شد. دلیل اصلی ثبت این اثر تاریخی در یونسکو نیز معماری پیشرفته این سازه در آن زمان بوده است که سبب تعجب دنیا می‌شود.

آدرس سازه‌های ابی شوشتر: ایران، استان خوزستان، شوشتر، خیابان شریعتی

هزینه بازدید از سازه‌های ابی شوشتر: رایگان

زمان بازدید از سازه‌های ابی شوشتر: شبانه روزی

بازار تاریخی تبریز از آثار ثبت شده ایران در یونسکو

بازار بزرگ تبریز یک بازار تاریخی است که از گذشته تا کنون مکان مهمی برای تجارت در شهر تبریز محسوب می‌شود. بازار بزرگ تبریز دارای ۵۵۰۰ مغازه است و بزرگ‌ترین بازار سرپوشیده دنیا و همچنین قدیمی‌ترین بازار خاورمیانه محسوب می‌شود و به همین دلیل نیز در سال ۲۰۱۰ میلادی جز میراث جهانی ایران در یونسکو شد. 

آدرس بازار تاریخی تبریز: ایران، استان آذربایجان شرقی، تبریز، بازار بزرگ تبریز

هزینه بازدید بازار تاریخی تبریز: رایگان

زمان بازدید بازار تاریخی تبریز: از ساعت ۱۰ تا ۱۷

بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی

بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی از قدیمی‌ترین آرامگاه‌های متعلق به عارفان در کشور ماست. این اثر تاریخی و فرهنگی در سال ۲۰۱۰ در فهرست یونسکو در ایران قرار گرفت و قدمت آن به دوران صفویان برمی‌گردد. گفته می‌شود این آرامگاه در زمان زیستن عارف بزرگ شیخ صفی‌الدین اردبیلی، محل زندگی او بوده است و پس از فوتش به درخواست خودش به آرامگاهش تبدیل شده است. پس از فوت او نیز، این مکان تبدیل به آرامگاه افراد دیگری مانند شاه عباس صفوی و نوادگان و شاهزاده‌هایش شد.

آدرس بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی: ایران، استان اردبیل، اردبیل، خیابان شیخ صفی، میدان عالی‌قاپو، آرامگاه شیخ صفی

هزینه بازدید از بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی: برای ایرانی‌ها ۵.۰۰۰ تومان - برای خارجی‌ها ۱۰۰.۰۰۰ تومان

زمان بازدید از بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی: در بهار تابستان از ساعت ۸ تا ۳۰: ۲۰ - در پاییز و زمستان از ۸ تا ۱۷:۳۰

باغ‌های ایرانی از میراث جهانی ایران در یونسکو

۹ باغ ایرانی در فهرست یونسکو در ایران قرار دارند و جز جاذبه‌های تاریخی و طبیعی کشورمان هستند که در استان‌های مختلفی قرار دارند. قدمت برخی از این باغ‌ها به دوران هخامنشی و قدمت برخی دیگر نیز مربوط به دوران صفوی و قاجار است. این باغ‌های به دلیل سیستم آبیاری، معماری زیبا و قدمت بالایشان در یونسکو به ثبت رسیده‌اند. جالب است که بدانید هر کدام از این ۹ باغ در زمانی محل حکومت پادشاهان بوده‌اند. در ادامه به معرفی این ۹ باغ می‌پردازیم.

• باغ پاسارگاد مرودشت مربوط به دوره هخامنشیان
• باغ ارم شیراز مربوط به قرن‌های ۱۰ و ۱۱ هجری
• باغ شاهزاده ماهان کرمان مربوط به دوره قاجار
• باغ چهلستون اصفهان باقی مانده از دوره صفویه
• باغ فین کاشان مربوط به دوره صفویه
• باغ عباس‌آباد بهشهر مربوط به دوره صفویه
• باغ دولت آباد یزد، مربوط به دوره افشاریه
• باغ اکبریه بیرجند، باقی مانده از دوره زندیه
• باغ پهلوان پور مهریز، مربوط به دوره قاجار

مسجد جامع اصفهان

مسجد جامع اصفهان از میراث جهانی ایران در یونسکو است که در سال ۲۰۱۲ میلادی به ثبت رسید. این مسجد را با نام‌های دیگری مثل مسجد جامع عتیق یا مسجد جمعه اصفهان نیز می‌شناسند که از باستانی‌ترین بناهای مذهبی ایران است. بنای اصلی این مسجد در زمان سلسله سلجوقیان ساخته شده است اما با گذشت سال‌ها و در دوران صفویه، مورد بازسازی قرار گرفت و الحاقات دیگری نیز به آن اضافه شد.

آدرس مسجد جامع اصفهان: ایران، استان اصفهان، اصفهان، میدان قیام، خیابان علامه مجلسی

هزینه بازدید از مسجد جامع اصفهان: برای ایرانی‌ها ۵.۰۰۰ تومان - برای خارجی‌ها ۵۰.۰۰۰ تومان

زمان بازدید از مسجد جامع اصفهان: از ساعت ۹ تا ۱۱ و ۱۳ تا ۱۶

برج گنبد قابوس از آثار ثبت شده ایران در یونسکو

برج گنبد قابوس مرتفع‌ترین برج آجری دنیاست که قدمت آن بیشتر از هزار سال است. این برج با شهر باستانی جرجان ۳ کیلومتر فاصله دارد در سال ۲۰۱۲ در فهرست یونسکو در ایران قرار گرفت. اصلی‌ترین دلیل ثبت این اثر تاریخی در میراث جهانی ایران در یونسکو، معماری برجسته آن است. برج قابوس روی یک تپه ۱۵ متری قرار دارد و نام آن نیز از یکی از پادشاهان آل زیار گرفته شده است.

دلیل اصلی شهرت و ثبت این اثر در یونسکو طراحی و مهندسی است که در معماری آن استفاده شده است و این بنا ۷۲ متری تنها بنا اجری در دنیاست که هنوز باقی مانده است.

آدرس برج گنبد قابوس: ایران، استان گلستان، گنبدکاووس، خیابان امام خمینی شمالی، بین خیابان جمهوری و قابوس، باغ ملی

هزینه بازدید از برج گنبد قابوس: برای ایرانی‌ها ۵.۰۰۰ تومان - برای خارجی‌ها ۵۰.۰۰۰ تومان

زمان بازدید از برج گنبد قابوس: از ساعت ۹ تا ۱۹

کاخ گلستان از میراث جهانی ایران در یونسکو

یکی دیگر از میراث جهانی ایران در یونسکو که در سال ۲۰۱۳ به ثبت رسیده است کاخ گلستان تهران است. این اثر تاریخی و فرهنگی در تهران قرار دارد و یکی از مشهورترین مکان‌های دیدنی این شهر است. قدمت این کاخ به ۴۰۰ سال گذشته برمی‌گردد اما تمام قسمت‌های آن در یک زمان ساخته نشده است. بنا اصلی و محوطه آن مربوط به دوران صفویه است و در زمان کریم‌خان زند نیز دچار تغییراتی شده است. همچنین معماری داخل کاخ و تزیینات آن به دستور اولین پادشاه قاجاریه انجام شده است.

آدرس کاخ گلستان: ایران، استان تهران، تهران، خیابان پانزده خرداد، ضلع شمالی میدان ارگ، کاخ گلستان

هزینه بازدید از کاخ گلستان: برای ایرانی‌ها ۴۶.۰۰۰ تومان - برای خارجی‌ها ۶۵۰.۰۰۰ تومان

زمان بازدید از کاخ گلستان: از ساعت ۹ تا ۱۹

شهر سوخته، میراث جهانی ایرانی در یونسکو

شهر سوخته از باستانی‌ترین و قدیمی‌ترین شهرهای دنیاست و در استان سیستان بلوچستان کشور ما قرار دارد. طبق گفته باستان شناسان قدمت این شهر به بیش از ۶۰۰۰ سال می‌رسد و به همین دلیل نیز بسیار مورد توجه باستان شناسان جهان قرار گرفته است. این اثر تاریخی هفدهمین میراث جهانی ایران در یونسکو است که در سال ۲۰۱۴ به ثبت رسید.

شهر سوخته در قسمت جنوبی شهر زابل است و به دلیل موقعیت جغرافیایی که در گذشته داشته، بسیار مورد توجه قرار می‌گرفت. در هزاران سال گذشته شهر سوخته شهری پیشرفته نسبت به زمان خودش بوده است. به‌عنوان‌مثال شواهدی از انجام فعالیت‌های مختلف پزشکی مثل جراحی مغز و چشم در این منطقه پیدا شده است. 

آدرس شهر سوخته: ایران، استان سیستان و بلوچستان، جاده زابل به زاهدان، ۶۰ کیلومتری زابل

هزینه بازدید از شهر سوخته: ۵.۰۰۰ تومان

ساعت بازدید از شهر سوخته: بهار و تابستان از ساعت ۸ تا ۱۲ و ۱۶ تا ۲۰ - در پاییز و زمستان از ساعت ۸ تا ۱۲ و ۱۶ تا ۱۹

روستای میمند شهربابک

روستای میمند شهربابک یک روستا صخره‌ای است و که در فهرست یونسکو در ایران قرار دارد. این میراث جهانی ایران در یونسکو در سال ۲۰۱۵ میلادی به ثبت رسید. این روستا جز اولین سکونتگاه‌های انسان در جهان است و به همین دلیل نیز در یونسکو به ثبت رسیده و مورد توجه باستان شناسان قرار گرفته است. 

آدرس روستای میمند: ایران، استان کرمان، شهرستان شهربابک، بخش مرکزی، روستای میمند

هزینه بازدید از روستای میمند: رایگان

ساعت بازدید از روستای میمند: شبانه روزی

شهر شوش از آثار ثبت شده ایران در یونسکو

شهر شوش جز باستانی‌ترین و متمدن‌ترین شهرهای در گذشته‌های دور و در قدیم نیز پایتخت حکومت بوده است. این شهر در خوزستان قرار دارد و به دلیل باستانی بودن و داشتن آثار تاریخی زیاد در سال ۱۳۹۴ و ۲۰۱۵ میلادی جز میراث جهانی ایران در یونسکو قرار گرفت. محوطه باستانی شوش دارای مساحت ۸۰۰ هکتاری است و تاریخ‌شناسان آثار باستانی از دوره‌ها و سلسله‌های مختلف مانند هخامنشیان، ساسانیان، اشکانیان و سلوکیان را در آن کشف کرده‌اند. 

آدرس شهر شوش: ایران، استان خوزستان، شوش

هزینه بازدید از شهر شوش: ۵.۰۰۰ تومان

ساعت بازدید شهر شوش: از ساعت ۹ تا ۱۷

۱۱ قنات ایرانی در فهرست یونسکو در ایران

۱۱ مورد از قنات‌های ایرانی هستند که به علت داشتن دو مورد از شروط یونسکو در سال ۲۰۱۶ به ثبت رسیدند. قدمت این میراث جهانی یونسکو به بیش از ۲۵۰۰ سال می‌رسد و بیستمین اثر تاریخی ایران است که در یونسکو به ثبت رسیده. جالب است که بدانید هرکدام از این قنات‌ها ویژگی‌ها و مشخصات خاص خود را دارند و شبیه به یکدیگر نیستند. در ادامه اسم قنات‌های ایرانی که در یونسکو ثبت شده‌اند را مشاهده می‌کنید.

• قنات قصبه گناباد در استان خراسان رضوی
• قنات زارچ در استان یزد
• قنات اکبرآباد و قاسم آباد بروات بم در استان کرمان
• قنات مون اردستان در استان اصفهان
• قنات حسن آباد مهریز در استان یزد
• قنات ابراهیم‌آباد اراک در استان مرکزی
• قنات بلده فردوس در استان خراسان جنوبی
• قنات مزدآباد در استان اصفهان
• قنات وزوان در استان اصفهان
• قنات گوهرریز جوپار در استان کرمان

میان تمامی این ۱۱ قنات به ثبت رسیده در یونسکو، قنات قصبه آباد گناباد که در استان خراسان رضوی قرار دارد قدمت آن به دوره هخامنشیان می‌رسد. همچنین عمیق‌ترین قنات ایران و قنات زارچ با قدمتی ۳۰۰۰ساله که در استان یزد قرار دارد، طولانی‌ترین قنات ایران است.

دشت لوت، میراث جهانی ایران در یونسکو

دشت لوت که به آن بیابان لوت نیز گفته می‌شود، یکی از مهم‌ترین مناطق طبیعی در ایران است که در سال ۲۰۱۶ با داشتن دو شرط یونسکو در این سازمان به ثبت رسید. میان تمامی بیابان‌های جهان، دشت لوت از لحاظ وسعت رتبه ۲۵ را دارد و قسمت‌هایی از آن در استان‌های کرمان، سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی قرار دارد.

جالب است که بدانید این منطقه از مناطق محبوب باستان شناسان است زیرا آن‌ها آثاری از تمدن که مربوط به ۴.۰۰۰ سال قبل از میلاد است را در این منطقه پیدا کرده‌اند؛ به همین سبب است که همیشه تاریخ‌شناسان زیادی از سراسر دنیا برای بازدید از این بیابان بزرگ به ایران سفر می‌کنند. پهنای شمالی - جنوبی این دشت حدود ۹۰۰ کیلومتر و عرض آن نیز ۳۰۰ کیلومتر است. جاذبه‌های طبیعی و دیدنی بسیاری در این بیابان وجود دارد که از میان آن‌ها می‌توان به کویر خور، کویر شهداد و... اشاره کرد.

آدرس دشت لوت: ایران، بین استان‌های خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان و کرمان

شهر یزد از آثار تاریخی ثبت شده در یونسکو

شهر یزد از آن دسته شهرهای باستانی دنیا است که خانه‌ها کهن و تاریخی، آرامگاه‌ها، بازارچه‌های سنتی و به طور کلی بناهای تاریخی زیادی را در خود جای داده است. شهر یزد به دلیل شهرت و باستانی بودن لقب‌های زیادی از جمله شهر خست خام، شهر بادگیرها و... دارد. برخی افراد به این شهر، دومین شهر تاریخی جهان و دارالعلوم نیز می‌گویند. شهر یزد اولین شهر ایران است که در یونسکو در سال ۲۰۱۷ به ثبت رسیده و یزد بالای ۷۰۰ هکتار منطقه کهن و تاریخی دارد. 

مجموعه باستانی ساسانی

آخرین اثر تاریخی و باستانی ثبت شده در یونسکو، مجموعه باستانی ساسانی است که در سال ۲۰۱۸ میلادی جز میراث جهانی ایران در یونسکو شد. این مجموعه در جنوب استان فارس قرار دارد و ۳ منطقه در این استان را دربرگرفته است که این مناطق عبارت‌اند از فیروز آباد، سروستان و بیشاپور. این مجموعه باستانی دارای ۸ اثر تاریخی از جمله ۲ شهر باستانی، ۲ نقش‌برجسته، یک قلعه، یک غار و ۲ کاخ است. در ادامه این ۸ اثر تاریخی را به همراه آدرس مشاهده می‌کنید:

• قلعه دختر: ایران، استان فارس، شهر فیروزآباد، کیلومتر ۱۰ جاده فیروزآباد به کوار
• سنگ‌نگاره پادشاهی اردشیر بابکان: فارس، فیروز آباد
• سنگ‌نگاره پیروزی اردشیر: فارس، ۳ کیلومتری جاده فیروزآباد به شیراز
• شهر گور: ایران، استان فارس، پنج‌کیلومتری غرب شهر فیروزآباد
• کاخ اردشیر بابکان: ایران، استان فارس، ۳ کیلومتری شمال فیروزآباد
• شهر بیشاپور: استان فارس، شهر کازرون، جاده قائمیه کازرون، شهر باستانی بیشاپور
• غار شاپور: ایران، استان فارس، ۳۰ کیلومتری شمال کازرون، ۴ کیلومتری تنگه چوگان
• کاخ ساسانی سروستان: استان فارس، شهرستان سروستان، جاده شیراز - فسا، ۱۴ کیلومتری جنوب سروستان

جنگل‌های هیرکانی، ۲۴امین اثر فهرست یونسکو در ایران

جنگل‌های هیرکانی از آثار طبیعی شمال کشورمان هستند که در حاشیه دریای خزر قرار دارند و البته قسمت کمی از آن‌ها نیز در کشور آذربایجان قرار دارد. جنگل‌های هیرکانی در سال ۲۰۱۹ و به عنوان دومین و آخرین اثر طبیعی ایران در یونسکو به ثبت جهانی رسیدند. جنگل‌های هیرکانی در حاشیه دریای خزر با طول ۸۰۰ کیلومتر و عرض ۲۰ تا ۷۰ کیلومتر قرار دارند. بیشترین دلیل اهمیت این منطقه طبیعی، داشتن گونه‌ها مختلف و متنوع گیاهی و جانوری است.

بیشترین بخش این جنگل‌ها در استان مازندران است و البته قسمت‌هایی نیز در استان گلستان، گیلان، سمنان، آذربایجان شرقی و اردبیل قرار دارند. مساحت این جنگل‌ها حدود ۲.۱۲۵.۰۰۰ هکتار است که کمتر از ۱ درصد آن در کشور آذربایجان و بیش‌تر از ۹۰ درصد آن در ایران واقع شده است. جالب است که بدانید در طی سالیان گذشته حدود نیمی از این جنگل‌ها از بین رفته و این جنگل‌ها بیشتر از ۴۰ میلیون سال عمر دارند. 

راه آهن سراسری ایران

راه آهن سراسری ایران یا اره آهن سراسری شمال به جنوب که حدود ۱۰۰ سال از ساخت آن می‌گذرد در سال ۱۴۰۰ جز میراث جهانی ایران در یونسکو قرار گرفت. باوجوداینکه حدود ۱۰۰ سال از ساخت این راه آهن می‌گذرد اما هنوز کیفیت بالا و تکنیک ساخت آن مهم‌ترین خصوصیت آن است. ساخت این راه‌آهن توسط رضاشاه پهلوی و در سال ۱۳۰۶ صورت گرفت. همچنین جالب است که بدانید طراحی و ساخت آن نیز به دست مهندس‌های المانی و امریکایی انجام گرفت.

منظر فرهنگی اورامانات

هورامان یک اثر تاریخی و فرهنگی است که در سال ۲۰۲۱ به عنوان بیست و ششمین اثر ثبت شده ایران در یونسکو به ثبت رسید. اورامانات که به آن هورامان نیز گفته می‌شود یک منطقه باستانی با معماری بسیار زیباست که بین استان کرمانشاه و کردستان واقع شده است. حدود ۷۰۰ روستا در این منطقه قرار دارند و همگی آن‌ها آداب و رسوم و سنت خود را حفظ کرده‌اند.

روستا هجیج نیز طبق بررسی باستان شناسان قدیمی‌ترین قسمت اورامانات است.

آدرس اورامانات: ایران، استان کردستان، مریوان، جنوب شرقی شهر مریوان، هورامان تخت

هزینه بازدید از اورامانات: رایگان

کاروان‌سرای ایرانی، میراث جهانی ایران در یونسکو

آخرین و بیست و هفتمین اثری که از ایران در یونسکو تا به امروز به ثبت رسیده است، کاروان‌سراهای ایرانی هستند که شامل ۵۴ کاروان‌سرا ایرانی در استان‌های مختلف می‌شوند. این کاروان‌سراها در ۲۴ استان کشورمان ایران قرار دارند و طبق بررسی‌های یونسکو هر کدام از این کاروان‌سراها به تنهایی نشان دهنده معماری ایران باستان است؛ زیرا هیچ‌کدام از آن‌ها طراحی و معماری مشابه ندارند و همگی منحصر به فرد هستند. در ادامه اسامی کاروان‌سراهای ایرانی که جز فهرست یونسکو در ایران هستند را به تفکیک استان را مشاهده می‌کنید.

• استان قم: کاروان‌سرای دیرگچین
• استان اصفهان: کاروان‌سراهای نوشیروان، شیخعلی خان، مرنجاب، امین آباد، گبر آباد، مهیار، نیستانک، گز، کوهپایه
• استان فارس: کاروان‌سرای ایزدخواست
• استان یزد: کاروان‌سراهای آجری انجیره، سنگی انجیره، کاروان‌سرای زین الدین، میبد، خرانق، رشتی
• استان تهران: کاروان‌سراهای پرندیا قلعه سنگی، آهوان
• استان البرز: کاروان‌سرای ینگه امام
• استان خراسان رضوی: کاروان‌سراهای فخر داوود، عباس‌آباد تایباد، مزینان، فخرآباد، رباط شرف، زعفرانیه، مهر
• استان خراسان جنوبی: کاروان‌سراهای سرایان، ده محمد، چهل پایه
• استان خراسان شمالی: رباط قلی
• استان آذربایجان شرقی: کاروان‌سراهای جمال‌آباد، خواجه نظر، گویجه بل
• استان آذربایجان غربی: کاروان‌سراهای خوی، خان
• استان سمنان: کاروان‌سراهای میامی، عباس‌آباد، میاندشت، قصر بهرام
• استان همدان: کاروان‌سراهای فارسفج، تاج آباد
• استان کهگیلویه و بویر احمد: کاروان‌سرای دهدشت
• استان کرمانشاه: کاروان‌سرای بیستون
• استان کرمان: کاروان‌سراهای گنجعلی خان، چاه کوران
• استان اردبیل: کاروان‌سرای صائین
• استان گیلان: کاروان‌سرای تی تی
• استان مرکزی: کاروان‌سرای باغ شیخ
• استان هرمزگان: کاروان‌سرای بستک
• استان بوشهر: کاروان‌سرای براز جان
• استان خوزستان: کاروان‌سرای افضل
• استان لرستان: کاروان‌سرای چمشک
• استان قزوین: کاروان‌سرای سعد السلطنه

میراث فرهنگی ناملموس یونسکو در ایران

• ردیف موسیقی سنتی ایرانی ثبت شده در سال ۲۰۰۹
• هنر نمایشی آیینی تعزیه ثبت شده در سال ۲۰۱۰
• آیین پهلوانی و زورخانه‌ای ثبت شده در سال ۲۰۱۰
• موسیقی بخشی‌های خراسان شمالی ثبت شده در سال ۲۰۱۰
• مهارت فرش‌بافی کاشان ثبت شده در سال ۲۰۱۰
• مهارت فرش‌بافی فارس ثبت شده در سال ۲۰۱۰
• نقالی ایرانی؛ قصه‌گویی نمایشی ثبت شده در سال ۲۰۱۱
• دانش ساخت لنج و دریانوردی با لنج در خلیج فارس ثبت شده در سال ۲۰۱۱
• آیین قالی‌شویان مشهد اردهال ثبت شده در سال ۲۰۱۲
• فرهنگ پخت نان لواش ثبت شده در سال ۲۰۱۶
• نوروز ثبت شده در سال ۲۰۱۶
• هنر ساختن و نواختن کمانچه ثبت شده در سال ۲۰۱۷
• چوگان، بازی سوار بر اسب همراه با روایت‌گری و موسیقی ثبت شده در سال ۲۰۱۷
• هنر ساختن و نواختن دوتار ثبت شده در سال ۲۰۱۹
• نگارگری ایرانی ثبت شده در سال ۲۰۲۰
• آیین زیارت کلیسای تادئوس ثبت شده در سال ۲۰۲۰
• خوشنویسی ایرانی ثبت شده در سال ۲۰۲۱

رتبه ایران در میراث جهانی یونسکو

کشورمان ایران آثار تاریخی، باستانی، فرهنگی و طبیعی بسیاری دارد و تاکنون نیز ۲۷ مورد از این آثار ملموس در فهرست جهانی یونسکو به ثبت رسیده‌اند. ۱۶۱ کشور در یونسکو عضو هستند ایران میان این کشورها رتبه ۱۰ را از نظر میزان تعداد آثار ثبت شده دارد. اولین رتبه در این لیست متعلق به اسپانیا است. پیشنهاد می‌کنم برای بازدید از این مکان‌ها از ماشین شخصی استفاده کنید. ایرانگردی با ماشین شخصی می‌تواند تجربه‌ای به یاد مادنی برای شما بسازد. در صورتی که ماشین شخصی ندارید می‌توانید از خدمات اجاره خودرو برای مسافرت استفاده کنید.

در نهایت

یونسکو یک سازمان جهانی و بین‌المللی است و فهرستی از میراث تاریخی و طبیعی کشورهای مختلف دارد. این فهرست کمک می‌کند تا کشورهای گوناگون بتوانند با فرهنگ و تاریخ سایر کشورها آشنا شوند. ایران نیز یکی از ۱۶۱ کشور عضو این سازمان است و از نظر ثبت جهانی آثار رتبه ۱۰ را دارد. 

سؤالات متداول

در این بخش به برخی از پرسش‌های پرتکرار شما درباره میراث جهانی ایران در یونسکو پاسخ می‌دهیم.

کشور ایران چه رتبه در سازمان جهانی یونسکو دارد؟

کشور ایران دارای ۲۷ اثر تاریخی، فرهنگی و طبیعی ثبت شده در یونسکو است و میان ۱۶۱ کشوری که عضو این سازمان هستند، رتبه ۱۰ را دارد.

کدام آثار طبیعی کشورمان ایران جز فهرست یونسکو در ایران هستند؟

دشت لوت و جنگل‌های هیرکانی جز آثار طبیعی کشورمان ایران هستند که در یونسکو به ثبت رسیده‌اند.

اولین میراث جهانی ایران در یونسکو چیست و در چه سالی به ثبت رسید؟

چغازنبیل استان خوزستان اولین میراث جهانی ایران در یونسکو است که در سال ۱۹۷۹ به ثبت جهانی رسید.

چند مورد از آثار جهانی ثبت شده در یونسکو در ایران قرار دارند؟

۲۷ مورد از آثار جهانی ثبت شده در یونسکو در ایران قرار دارند.